Sohbet ki; bir zamanlar ibadet kadar yüceltilmiş, ulvileş­tirilmiş, insanı olduran, erdiren, insanı insan yapan bir kud­retken, günümüzde ne yazık ki, pek çok çevrede anlamını, özünü, varoluş nedenini yitirmiş. Bir kuru lâf yığını, bağırıp çağırışın, en çirkin anlamda deşarj olmanın vasıtası haline gelmiş. İşte bizler, Zaman Ailesi mensupları, ona gerçek an­lamını verip, birlikteliğin erişilmez hazzını ve mutluluğunu ya­şayacağız. Gayret bizden, takdir Allah’tan...

Bugün, isterseniz, sohbetimizin konusu “Sohbet” olsun. Çay­larımızı yudumlarken, sohbet nedir, şartları, kuralları nedir, onu görüşelim... Kabul mü?

Sohbet, varoluşumuzun anlamına uygun olursa bir değeri var, yeri var. Daha iyiye, daha güzele, daha mükemmele gi­debilmek için, iki günümüzü birbirinden farklı kılabilmek için, kafamızdaki meçhulleri çözebilmek için, bilmediklerimizi öğre­nebilmek için, görüş ufkumuzu genişletebilmek için bir vasıta olursa ne ala... Yoksa zamanı boşa harcamaktan, birbirimize, “aman ne bilgili insan” dedirtebilmek için nefsimizin büsbütün tuzağına düşmekten, kafa şişirmekten başka bir şey değil. Böyle kullanıldığı takdirde sohbet yararlı değil, zararlı bile oluyor. Bilmem diyen öğrenir, bilirim diyene ne verilir... Her şeyi bildiği iddiası ile kasım kasım kasılan, bilgiçlik taslamaktan, ukalâlık yapmaktan zevk alanlar için, sohbet ilerleten değil, insanı gerileten, zaman öldüren bir olay oluyor. Ve insanlar seslerini yükselttikleri nisbette gerçek sohbetten uzaklaşmış oluyorlar. O çevrede hâkim olan yalnız nefsaniyettir. Asap bozulur, sinirler gerilir, kalpler kırılır, dostluğun, sevginin yerini düşmanlık alır. O zaman en iyisi sessizce oradan uzaklaşmak gerekir.

Kur’an-ı Kerim’de, Hz. Musa’ya, Firavun’la görüşüp, onu Hak yola davet etmesi için görev verilirken, “Yâ Musa, yu­muşak ve tatlı söyle” buyrulur. Bu aynı zamanda bütün insanlar için bir emirdir. Firavun’la, onun yolunda gidenlerle konuşurken bile İslâmî edep ve incelikten, zarafetten uzak­laşmamak, kırıcı olmamak... Unutmayalım ki, önemli olan kalp kırmak değil, kazanmaktır. Tatlı, yumuşak, güzel bir ses tonu ile, gerçekleri daha kolay, daha rahat duyururuz. Sesini yük­seltmek için el kol hareketleri ile bağıra çağıra konuşmak, alay etmek, küçük düşürmek şimdiye kadar kime ne kazandırmış ki... Bize düşen görev, önce kendimizi sohbete hazırlamak olmalı. Bir şeyler öğrenebilmek, daha zengin, daha temiz bir dünyaya geçebilmek, tâbiri caizse, gönül radyomuzu onun antenlerine ayarlayabilmek. Sevgi dolu, saygı dolu, edep ve incelik dolu bir ruh hâli ile sohbet halkasına katılabilmek... Sükûtumuzla bile, çevreye bir mesaj verebilmek... Edep, incelik, efendilik denince hemen hatıra gelecek bir kişiliğe sahip olabilmek ne güzeldir. “Dinleyen söyleyenden ârif gerek” sözünü unutmamak ge­rekir.

Bir Japon estetikçisi, “Resim sergisine gitmeden önce, ona hazırlanmak gerekir. Rahat, yumuşak, güzellikleri algılayabi­lecek bir ruh haline bürünmek... Ruhen ve bedenen temiz­lenmek; edep ve tevâzu içinde, sessizce sergiye girmek... Ve bir tabloya, bir hükümdarın huzuruna çıkar gibi yaklaşmak, o tablodaki mesajı, estetik güzelliği sezip, kavrayabilmek için, tâ­bir caizse bütün hücreleri seferber etmek, konsantre olabilmek gerekir…” diyor. Ben, sohbet için de aynı şeyleri düşünürdüm. Sohbet eden bizden çok küçük de olsa, aynı saygı ve edep içinde onu dinlemek ne güzeldir. Belli olmaz, belki yıllardır arayıp arayıp da bulamadığımız bazı hakikatleri, Allah, o anda, o insana söyletebilir. “Söyleyene bakma, söyletene bak” sözü, bu yönden ne kadar anlamlıdır...

Bazen, yıllar süren okuma ile çözülemeyen bazı sorunlar, bir sohbetle aydınlığa kavuşuverir. Bazen, bir ayna olur sohbet insanlara. Orada, o aynada, kendimizi daha yakından, daha gerçekçi olarak görür, hatalarımızı anlar, düzeltme yoluna gi­deriz. Bazen yaşamın binbir sorunu ile bunalan insanlar, bir sohbetten, pırıl pırıl bir ruh, aydınlık bir kafa ile çıkarlar. Çünkü müşkülleri hallolmuştur. Sıkıntıları gitmiş, yerini sevgi, dostluk ve ışık almıştır. Ve hayatı ışık içinde görmek, daha iyiye, daha güzele varabilmek için kendi kendimize söz vererek o sohbetten çıkmak ne güzeldir. Bu anlamda sohbet, insanı insan eden, yontan, hamlıktan kurtaran bir ibadet gibi değil midir?

Bir büyük zata sorarlar:

“− Efendim, kiminle sohbet edelim, bize bir ölçü verir misiniz?”

− Yavrum, o kimse, sohbetinden ayrıldığın insan veya çevreye dikkat et, eğer içinde iyi, güzel, temiz duygular, dü­şünceler uyanmışsa, daha iyiye, daha mükemmele varabilmek için kıvılcımlar hissediyorsan o sohbete devam et, yoksa terket onları, onlarda hayır yoktur.” der.

Hepinizi sevgi ve saygı ile kucaklıyor, günlerinizi İslâmî edep, incelik, sessizlik ve verimli çalışmalarla geçirmenizi di­Iiyorum. Allah’ın selâmı üzerinize olsun…