Kur’an-ı Kerim’de Allah’ı anmak ve ibadet etmek için cami yapmanın önemine değinilmiş ve “Allah’ın mescitlerini ancak O’na ve âhiret gününe inanan, namazını kılan, zekatını veren ve Allah’tan başkasından korkmayan kimseler onarır. İşte hidayete erenler onlardır.” (Tevbe, 9/13) buyrulmuştur. Resûlullah Efendimiz, Allah rızası için bir cami inşa edenin cennette bir ev kazanacağını buyurarak cami yapımını teşvik etmiştir. Yüce Allah, insanı inanma ve inandığı yüce varlığa ibadet etme ihtiyacı içinde yaratmıştır. “Ben, cinleri ve in­sanları ancak bana ibadet etsinler diye yarattım.” (Zariyat, 51/56) buyurarak yeryüzüne halife olarak gönderilen (Bakara, 2/30) insanın hayatının ibadetle anlam kazanacağını belirtmiştir.

Hazret-i Âdem, kendisine Allah tarafından bildirilen inanç esasları çerçevesinde ibadet ihtiyacını karşılamak ve yeni ye­tişecek nesle dinî yaşantıyı göstermek için yeryüzünde ilk mâbet olarak Mescid-i Haram’ı inşa etmiştir. “İnsanlar için yeryüzünde inşa edilen ilk ev, şüphesiz Mekke’deki mü­bârek ve toplumlar için hidayet kaynağı olan Kâbe’dir.” (Âl-i İmran, 3/96). Bu âyetten de anlaşıldığı gibi Kâbe, yeryüzünde inşa edilen ilk camidir. İlk müslümanların toplanma yeri olan Dar-ül Erkam, aynı zamanda mescit haline getirilmişti. İslâm’ın başlangıcında müslümanlar için Kâbe dışında yeni bir ibadet yeri inşa etme ihtiyacı hissedilmedi. Çünkü Hazret-i Peygamber ve İslâm’ı kabul eden herkes, içerisindeki putlar çıkartılıp atıl­madan önce de Kâbe’ye saygı duymakta ve burada ibadet etmekteydi. Müslümanlar Mekke’de mevcut şartlar içerisinde ibadetlerini rahatlıkla yapabilecekleri bir cami inşa etme im­kânını bulamasalar da, bazı sahâbiler evlerinin bir bölümünü mescit haline getirerek müslümanların toplu ibadet ve eğitim ihtiyaçlarının karşılanmasına çalışmışlardır. Hazret-i Peygam­ber’in öncülüğünde inşa edilen en büyük mescit “Mescid-i Nebevi”dir. Tarih boyunca İslâm’ın ulaştığı her yerde ibadet amacıyla yeni camiIerin inşa edilmesi, bazı eski bina ve iba­dethanelerin camiye dönüştürülmesi gelenek haline geldi. Ca­miIer, İslâm toplumlarında inanç ve kültürel varlığın bir simgesi oldular. 2009 yılı itibariyle ülkemizdeki cami sayısı yüz bini aşmıştır.

CamiIerin birinci fonksiyonu Allah’a saygı ve yakınlığın bir ifadesi olarak içerisinde ibadet edilmesidir. Camiye giden müs­lümanların hem inançları güçlenmekte, hem de ibadetin zevkine varmaktadırlar. CamiIerde gerçekleştirilen topluma faydalı bütün faaliyetler İslâm inancında ibadet hükmündedir. Milyonlarca in­san camiIerde mânevi huzura kavuşmanın heyecanını yaşar. Asr-ı Saadet döneminde cami, sosyal hayatın merkezi idi. Medine toplumunun pek çok problemi camide hallediliyordu. Hicretten sonra kendi yurtlarını terk edip Medine’ye gelen ve kalacak yeri olmayan sahâbilerin, ilim tahsil eden öğrencilerin barınma ihtiyacı burada karşılanıyordu. Zamanla camiler yö­neticilerin halkla bütünleşip kaynaştığı ve halkın yöneticilerle kolayca görüşebildiği yerler olmuştu. Halk, sürekli yanında bul­duğu yöneticisiyle, gerek namazdan önce, gerek namazdan sonra camide biraraya gelme imkânını buluyor, yönetimle ilgili istek ve eleştiriler sorumlusuna iletiliyordu. Bu özellikleriyle cami, devlet-millet kaynaşmasına zemin teşkil ediyordu. Hicretin hemen akabinde bir eğitim, öğretim seferberliği başladı. Re­sûlullah Efendimiz, insanların eğitimi için en uygun yer olarak camiyi seçmişti. Camide hem kendisi ders veriyor, hem de halka okuma yazmayı ve diğer ilimIeri öğretmek üzere öğ­retmenler görevlendiriyordu. İlim sahibi kimseler bildiklerini ço­cuklara ve gençlere anlatıyorlardı. Hutbe, vaaz, sohbet, dersler ve yaz kursları gibi etkinliklerle milyonlarca insanın başta din olmak üzere pek çok konuda bilgilendiği camiler günümüzde topluma yaygın din eğitimi hizmeti veren kurumların başında gelmektedir. Yeniliklerden habersiz ve hayatı anlamlandırmada güçlük çeken yetişkinler her geçen gün gelişen topluma uyum sağlamada zorlanıyorlar. Bu durumda camiler nesiller arasında sağlıklı bir iletişim sağlayarak muhtemel olumsuzlukları önle­mede etkin bir rol oynuyor.

Camide gerçekleştirilen eğitim çalışmalarının temel amacı, insanlara doğruları anlatarak maddi ve mânevi yönden huzurlu bir toplum oluşturmaktır. Cami âdâbıyla ilgili hususlar da bi­reylerin eğitilip, bazı temel prensipleri alışkanlık haline getir­melerine yardımcı oluyor. Bu suretle toplumda birlik ve be­raberlik duyguları pekişiyor. Namazlarını cemaat halinde kılan kimselerin arasında kendiliğinden bir sevginin, dayanışmanın ve yakınlaşmanın ortaya çıktığı görülüyor. Âmir ile memurun, avam ile aydının, bilenle bilmeyenin, yaşlı ile gencin yan yana bir­arada bulunmasıyla bir sevgi ve hoşgörü anlayışı gelişiyor. Camiye temiz ve düzgün bir kıyafetle gelme, geliş-gidiş sı­rasında yolda her türlü laubalilikten uzak durarak vakarlı ve ağır başlı olma, cami içerisinde yavaş yürüme, hutbe ve vaaz gibi konuşmaları sessiz bir şekilde saygıyla ve edeple dinleme insanlar arasında birçok nezih ve temiz duyguların yayılmasına neden olmaktadır. Bütün bunlar sağlıklı bir toplum yapısının oluşmasını sağlamaktadır. Dolayısıyla ülke barışının sağlan­masında da cami eğitiminin büyük rolü vardır.