Yunus, “Aşk gelicek cümle eksikler biter.” diyor. Algı kapılarını sonuna kadar açabilsek. Sevdiklerimizle bir olurken, evrenle de bir olabilsek. Tek istisna olmadan, yeryüzündeki bütün insanları, hayvanları, bitkileri, cemâdatı Muhammedî bir aşkla kucaklayabilsek. Hayatı doruklarda yaşayabilsek. En ince, en hassas düzeyde, bütün ayrıntıların farkındalığı ile yaşa­yabilsek. Küçük hesaplarla, küçük çıkar düşünceleri ile yaşamı küçültmek, daraltmak kadar insanın kendine yapacağı zarar ne olabilir? Doğanın ve evrenin içinde sakladığı giz, yaşamın ve ölümün gizi, hep sevenle sevilenin biraraya gelmesinden doğan sonsuz mutluluğun içinde değil midir? Bu birliktelikte algının kapıları sonuna kadar aralanıyor, insan kendi özü, aslı ile, gerçekle yüz yüze geliyor...

Aslında, hayatta hiçbir şey can sıkıcı değildir, eğer her zerredeki harikulâdeliği görebiliyorsak, Yunus gibi, “Cümle yerde Hak nâzır, göz gerektir göresi” diyebiliyorsak, “Benim bir karıncaya ulu nazarım vardır.” diye ürperebiliyorsak, “Sevdiğimi demez isem, sevgi derdi boğa beni” diyen bir insan ne güzeldir. Eğer hayata kara gözlüklerle bakıyorsak, mutlu ve huzurlu değilsek, “Her dem taze doğarız, bizden kim usanası” diyemiyorsak, kabahati hayatta değil, kendimizde arayalım. Fazıl Hüsnü Dağlarca, “Bilimin bütün bulduğu, bütün bulacağı sende” diyor. Yunus, “Bir siz dahi sizde bulun, benim bende bulduğumu” diyor. Peki, bizim yap­tığımız ne? Sürekli kendimizden kaçmak... Sürekli kendimizden uzaklaşmak... “Bir ben vardı bende, benden içeri” gerçeğini yaşamak için kendimizi sürekli olarak, içkinin, sigaranın, uyuşturucunun, kumarın, dedikodunun kucağına atmak, gaze­telerdeki ıvır zıvır yazılara, aptal kutusu önünde geçireceğimiz saatlerle kendimizden, özümüzden, aslımızdan kaçmak… Sonra da ben niye mutlu değilim, niye bu kadar huzursuzum, niye stres içinde yaşıyorum diye sızlanmak. Niye hayret edi­yoruz bilmem ki? Ne ektik de ne biçeceğiz?

İnsanoğlu hayata ne verirse onun karşılığını alır. Cenâb-ı Hak, Kur’an-ı Kerim’de, “Biz, insana şahdamarından daha yakınız” buyuruyor. Ne bekliyoruz? Yunus, “Seni deli eden şey, yine sendedir sende” diye sesleniyor. İçimizi arıtmadan, temizlemeden, güzelleştirmeden Allah’a nasıl ulaşabiliriz? “Padişah gelmez saraya, hane mâmur olmadan...” Sabır, şükür, kanaat zırhına bürünmeden, edep, saygı içinde yaşamadan mümkün müdür mutlu ve huzurlu olmak? Peki biz ne ya­pıyoruz? Şikâyet, hep şikâyet... Hayattan, toplumdan, insan­lardan... En azından o kötülükler, bizim sınırımıza geldiği zaman orada duruyor mu? Yoksa biz de, “elle gelen düğün bayram” mı diyoruz?

Bir kaya kovuğunda kalan böcek, bütün hayatı, yerleri ve gökleri bu delikten ibaret sanır. Her gün bilime, güzel sanatlara, dine, tasavvufa, doğa güzelliklerine gitmek varken, günün basit, zavallı olayları ve insanları içinde sıkışıp kalmak niye? Bize bu ömür, aptal kutularındaki saçma sapan programları seyretsinler diye mi verildi? Japonlar için hayatta imkânsız denen hiçbir şey yoktur, her an, her şey olabilir. Onlar hiçbir şey karşısında şa­şırmazlar. Hayatı ve insanları oldukları gibi kabul ederler. Onlar için hayatta olmayacak hiçbir şey yoktur. Maymun da ağaçtan düşebilir. İşlerini hiçbir zaman şansa bırakmazlar. Her şeyin önlemini önceden alıp, neticeyi beklerler.

Brezilya ırmaklarında minicik balıklar varmış. Dikkatsiz bir yüzücü buldular mı binlercesi birden saldırıp, birkaç saniye içinde, hızla, minicik lokmalar kopararak zavallıyı yer bitirir, iskeletini bırakırlarmış. Modern toplum, modern medya da aynen böyle. Her gün insandan iyi olan, güzel olan, temiz, asil ve yüce olan yönlerinden bir şeyler koparıyor. Bir gün ba­kıyorsunuz ki, geride bir şey kalmamış.

Çağımız bilgiye tapıyor. Ama kalp aydınlanmadıktan sonra, ışıkla dolmadıktan sonra neye yarıyor. Sevgiden uzak, saygıdan uzak, edep, incelik, zarafetten uzak, yüzleri sararmış, gözleri çökmüş, bedbin, karamsar, sadece şikâyet eden, herkesi, her şeyi küçük gören kimseler... Siz bu kafayla bir şey olduğunuzu mu sanıyorsunuz? Kenan Rifaî, “Sen seyrancısın, seyranına bak.” diyor. Şaşkın kimse, ömrünü boş yere harcayandır. Deniz suyu içmek susuzluğu gidermez ki... Önemli olan haddini bilmektir. Haddini bilecek olursan her zerre sana hizmet eder. Haddini aşacak olursan, her faydalı şey sana zararlı olur. Allah’a yakın olanın bütün sıkıntısı gider. İlmin anahtarı, edep, tevâzu ve soru sormaktır. Her mükemmeliyetin ardında bir çile vardır. Herkes kendi evinin önünü temizlerse, bütün şehir ter­temiz olur.

Gerçeğe varmak için berrak bir zihne ihtiyaç vardır. Bulanık, karmakarışık, stresli bir zihinle bir yere varılamaz. Şüphesiz, nefis kötülüğü emredicidir. Zihin nefsaniyetten uzaklaştığı oran­da güzelliği sezebilir, gerçeği fark edebilir. Mevlânâ, “Bir in­sanda gurur ve kibir, ağzını açtığı andan itibaren sarmısak gibi kokmaya başlar” der. Önemli olan, “ben”'i, egoyu aşa­bilmek, “ben”siz bir âleme yükselebilmektir. Eteklerimiz, nef­saniyetin ağırlığı ile kaldığı sürece, yerde sürünmeye mah­kûmuz. Fuzulî, “Dehr bir bâzârdır, herkes metaın arzeder.” diyor. İçindeki kavgayı bitirip, onu ilâhi aşkın güzellikleri ile besleyip, bunu dışarıya yansıtanlara ne mutlu...