Sayın Mehmet Doğramacı,

8.8.2007 tarihli mailinizi aldım.

1- Efendim, insan günlük hayatını aşıp nefsaniyetini müslüman ettikten sonra mana aleminde yükselişe geçer. Malumaliniz mana aleminde basamaklar vardır. Bir basamağın hakkı verilmeden öbür basamağın gerçekleri, güzellikleri gösterilmez. Niye gösterilmez? Yine o şahsın iyiliği için. Kaldıramaz, tahammül edemez, taşıyamaz. Başına olmadık işler gelir. İşte o şahsın iyiliği için bir sonraki basamaklardaki bilgiler, incelikler, güzellikler ona sırdır. Sanırım ne demek istediğimi anlatabildim. Eğer yine meçhul bir taraf kaldıysa sorulabilir.

2- Aşk, insanın Yaradanına karşı duyduğu sevginin, saygının, hayranlığın, edebin yoğunlaşmış şeklidir. Öyle basamaklar vardır ki mana yolunda, ilim, akıl, mantık bir yerde durur, ondan ötesine aşkla çıkılır. Aşk, yaşanan bir haldir. Mevlana’ya sormuşlar, “Efendim” demişler, “Aşk nedir?”. Hazret buyurmuş, “Ben ol da bil” demiş. Biz ağzımıza aldığımız bir lokmanın tadını, lezzetini kelimelerle ifade edebilir miyiz? Mesela ben hayatımda hiç havyar yemedim. Çocukluğumuzdan beri işitiriz, zengin sofralarında bulunurmuş, meze olarak sunulurmuş. Birisi bana sorsa, “Ey Sabri Bey”, dese, “bize havyarın tadını anlat”, ne diyebilirim, yemedim ki, tadmadım ki, bilmiyorum ki. İşte efendim, aşkı da yalnız yaşayanlar bilir. Gerisi edebiyattır.

3- Kulluk makamı herşeyin üstündedir çünkü bir kimsenin hem günlük hayatını yaşaması, hayatını kazanması, evlenmesi, çoluk çocuk sahibi olması, mal mülk sahibi olması, sosyal bir çevrenin içinde günlük hayatını sürdürmesi halinde aynı zamanda mana aleminin en büyük doruklarını, en erişilmez zirvelerine varabilmesi ancak Resulullah Efendimiz’de görülen çok olağanüstü bir durumdur. Asıl zor olan, güç olan da budur. Bir kimsenin hayattan uzaklaşıp bir manastıra sığınması, kendini ibadete vermesiyle manevi tekamülde zirveye çıkılmıyor. Çünkü ucuz ve kolay. Mes’ele iki hayatın aynı anda yaşanması. İşte asıl büyüklük burada. Onun için kulluk makamı herşeyin üstünde oluyor. Çünkü burada insan takatini aşan zorluklar var. Onun için evli olan, evlilik hayatının acılarını, ıstıraplarını yaşayan bir veli hiç evlenmemiş bir veliye göre daha üstündür, daha büyüktür, daha yücedir. Peygamber Efendimizin hayatını  inceleyecek olursak günlük hayatını yaşayan bir insanın başına gelen bütün acıların ve ıstırapların, çilelerin Peygamber tarafından yaşandığını görürüz. Ama buna rağmen eriştiği manevi yücelik kainattaki bütün insanların vardıkları noktadan daha yukarıdadır.

Muhterem efendim, elimden geldiği kadar sade, açık bir dille sorularınızı cevaplandırmaya çalıştım. Eğer gölgede bir husus kaldıysa emir buyurun, açıklamalara devam edelim. Size, muhterem eşinize, baldızınıza, Berat Hanıma, Ülkü Hanıma, Nurten Hanıma  en derin selam, sevgi ve saygılarımı sunuyorum.

Sabri Tandoğan

Sayın Sabri Tandoğan'ın cevaben yazdıkları :